ละคร ขมิ้นกับปูน

ปี พ.ศ. 2486 เมืองไทยมีความเปลี่ยนแปลงด้านการเมืองและสังคม แต่ยังมีสิ่งหนึ่งที่ไม่เคยเปลี่ยนแปลงตามคือความเกลียดชังระหว่างตระกูล พระยาอภิบาลบำรุง (ดิลก ทองวัฒนา) กับตระกูล พระวิจิตรศิลปการ (สันติสุข พรหมศิริ) เนื่องมาจากคุณแม่ของพระยาอภิบาลบำรุง หนีตามคุณพ่อของพระวิจิตรไป นำความเสื่อมเสียมาสู่ตระกูลพระยาอภิบาลอย่างยิ่ง

พระยาอภิบาลมีบุตรชาย 1 คน คือ พระนิติรักษ์ธรรมสถิตย์ (เพ็ญเพ็ชร เพ็ญกุล) มีธิดา 3 คน คือ คุณปริก (พิมพ์พรรณ ชลายนคุปต์) คุณจำปา (ศิรประภา สุขดำรงค์) และ คุณปีบ (สุทธิดา เกษมสันต์ ณ อยุธยา) ส่วนในรุ่นหลานของตระกูล ซึ่งเป็นลูกของพระนิติรักษ์ ได้แก่ ปัทมา (อัษฎาพร สิริวัฒน์ธนกุล) ปวีณา (ศรศิลป์ มณีวรรณ์) และ ปารมี (มุกดา นรินทร์รักษ์) เมื่อทางราชการเปลี่ยนแปลงไม่ให้มีการใช้ยศถาบรรดาศักดิ์ พระนิติรักษ์จึงลาออกจากราชการ ส่วนฝ่ายพระยาอภิบาลก็เกษียณพอดี ทำให้ตระกูลอภิบาลบำรุงเริ่มเสื่อมถอย เงินทองร่อยหรอ ผิดกับตระกูลของพระวิจิตรที่เจริญมั่งคั่งขึ้น

ปวีณาเป็นเด็กสาวช่างฟ้อง อิจฉาปัทมาพี่สาว จึงฟ้องพระยาอภิบาลว่าปัทมาแอบคบกับ ทานตะวัน (ฐิตินันท์ สุวรรณถาวร) และ ธนา (กันตพงศ์ บำรุงรักษ์) หลานและลูกของพระวิจิตร ปัทมาจึงถูกเฆี่ยนอย่างหนัก จนเริ่มเก็บกด แข็งกระด้างและเจ้าทิฐิโดยไม่รู้ตัว ต่อมาช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 พระนิติรักษ์ทำการค้า และถูกโกง ทำให้พระยาอภิบาลกลุ้มใจ ในระหว่างนั้นเอง ปัทมาขออนุญาตไปเรียนต่อที่ศรีราชากับเพื่อนรัก ทานตะวัน (อธิชนัน ศรีเสวก) และได้พบรักกับ คุณธนา (กันตพงศ์ บำรุงรักษ์) น้าของทานตะวัน เมื่อพระยาอภิบาลรู้ ปัทมาจึงถูกตีอย่างรุนแรงและถูกจับไปบวชชี ทานตะวันและธนาช่วยปัทมาหนีออกจากวัดได้ ปัทมาจึงแต่งงานกับธนา พระยาอภิบาลโกรธแค้นมาก ตัดปัทมาออกจากตระกูล

เวลาผ่านไปปวีณาและปารมีเริ่มเป็นสาว ปวีณาแอบอิจฉาปารมีที่สวยกว่า แต่ปวีณาเป็นที่โปรดปรานของคุณปู่และคุณพ่อ จึงได้รับอนุญาตให้เรียนต่อมหาวิทยาลัย ส่วนปารมีให้เรียนถึงมัธยมแปด ปวีณาได้พบกับแทนพงศ์ (รัชชานนท์ สุประกอบ) หลานของพระวิจิตรที่เพิ่งจบการศึกษาจากเมืองนอก และมาเป็นอาจารย์พิเศษของปวีณา ทำให้รู้ที่อยู่ของปัทมา เธอจึงไปเยี่ยมพี่สาว และนำความไปบอกเจ้าคุณปู่กับคุณพ่อ พระนิติรักษ์จึงมาพาตัวปัทมากลับ ปัทมาเสียใจที่ถูกพรากจากสามี เธอตรอมใจจนผูกคอฆ่าตัวตาย แต่คุณปีบมาช่วยไว้ทัน วันหนึ่งปัทมาเห็นรูปถ่ายของธนากับทานตะวัน ปัทมาจึงเข้าใจว่าเพื่อนแย่งสามีจึงกินยาฆ่าตัวตายอีกครั้ง แต่ทุกคนช่วยไว้ได้ทัน สภาพจิตใจของปัทมาแย่ลงทุกที

ทันพันธุ์ (อาทิตย์ ตั้งวิบูลย์พาณิชย์) หลานอีกคนหนึ่งของตระกูลพระวิจิตร แอบชอบปารมีอยู่ เขามีโอกาสได้พบป่ะพูดคุยกับพระยาอภิบาล แต่พระยาอภิบาลไม่ทราบว่าทันพันธุ์เป็นหลานศัตรู ทั้งคู่พูดคุยกันถูกคอ เมื่อพระยาอภิบาลรู้ความจริงว่าทันพันธุ์เป็นใคร ก็มิได้จงเกลียดจงชังมากนัก ต่อมาทางด้านธนา ส่งจดหมายหย่าให้ปัทมาทำให้ปัทมาช็อค กลายเป็นคนบ้า

เรื่องราวจะเป็นอย่างไรต่อไป สุดท้ายความรักในรุ่นของลูกหลานจะเอาชนะความอาฆาตพยาบาทระหว่างสองตระกูลได้